ایران ـ اجتماعی
وضعیت حزن‌انگیز کودکان معتاد ایرانی در روز جهانی کودک
در روز جهانی کودک نگاهی می‌اندازیم بر ریشه اعتیاد کودکانی که در دام این پدیده شوم گرفتار آمده‌اند و وضعیت کودکان معتاد کشورمان ایران. واژه «addiction» که به معنای اعتیاد به کار می‌رود، از واژه لاتین «addictus» به معنای محکوم به بردگی به سبب عدم پرداخت بدهی و نیز به معنای تسلیم می‌آید. برخی از پژوهشگران معتقدند که اعتیاد پس از گذشت مدت کوتاهی از آغاز آن به قویترین غریزه فرد مبدل می‌شود. بدین معنا که کنترل رفتار اعتیادگونه از دست او خارج می‌گردد و این رفتار بطور غیر‌ارادی و خودکار تکرار می‌شود.
تا به امروز نظریات و دیدگاههای مختلفی در مورد عوامل ﻣﺆثر در بروز اعتیاد ابراز شده است. برخی از محققان آن را یک بیماری خانوادگی و ناشی از رفتار خشن والدین، نبودِ اعتماد به نفس و یا معاشرت با دوستان ناباب برمی شمارند و گروهی دیگر اعتیاد را نوعی بیماری ژنتیک می‌دانند که در نتیجه اوضاع و احوال نابسامان زندگی نمایان می‌شود.
اما برخی دیگر از محققان، بر پایه تحقیقات علمی و جامعه‌شناسانه، علاوه بر اینکه نظرات فوق را از نظر دور نمی‌دارند، معتقدند که اعتیاد زائیده عواملی چون اختلاف شدید طبقاتی در جامعه، فقر، بیکاری، زندگی نابسامان خانوادگی و گرفتاری‌های دیگر است. این ایده حلقه علت را از گردن فرد و خصوصیات فردی و حتی خانوادگی برداشته و نقش حاکمیتی که عامل ایجاد و دامن‌زدن به فقر و اختلاف در طبقات جامعه است را برجسته می‌سازد.
اعتیاد از معضلات بزرگ جامعه ایران است و گزارشهای متفاوتی در مورد آمار ابتلا به آن در ایران داده می‌شود. رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی گیلان، دکتر جواد اسماعیل‌پور، بیست و هشتم تیر ماه ۱۳۹۷ در نخستین نشست تخصصی انجمن علمی مددکاری گیلان گفت که در ایران نیم درصد از نوزادان به هنگام تولد معتادند و در طول ده سال گذشته شمار مصرف‌کنندگان مواد مخدر ۱۹ درصد افزایش یافته است.
کاهش سن مصرف مواد مخدر به ۷سالگی
هومان نارنجی‌ها، پزشک، پژوهشگر و درمانگر اعتیاد در مصاحبه‌ای که با سایت خبری “پانا” انجام داده و در چهارم تیر ماه ۱۳۹۷ منتشر شده است، با اشاره به اخراج کارگران، دانش‌آموزان و دانشجویان معتاد گفت که نباید فرد معتاد را طرد کرد؛ چون به این ترتیب احتمال غرق شدن او در منجلاب اعتیاد و کارتن‌خواب شدن بیشتر می‌شود.
به گزارش سایت‌های خبری مختلف از جمله “ایلنا” و “رکنا” در ششم تیر ۱۳۹۷، فرید براتی سده، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی، اعلام کرده است که در حال حاضر سن مصرف مواد مخدر در ایران به ۷سالگی رسیده است.
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر، حمید رضا صرامی، بیست و پنجم بهمن ۱۳۹۶ در یک نشست خبری اعلام کرد که افزایش شمار کارگران معتاد در ایران بسیار نگران‌کننده است و تعداد دختران و زنان معتاد در ۱۲ سال اخیر افزایش یافته است. وی در چهارم اسفند ۱۳۹۶ در رابطه با کودکان معتاد هشدار داد که روزانه ۷۵۰۰ نوزاد معتاد متولد می‌شوند و مواد مخدر راه خود را به مدارس هم باز کرده است.
نقش دولت و ساختارهای اقتصادی ـ اجتماعی
در مقاله‌ای که در ششم مهر ۱۳۹۴ در خبرگزاری “ایسنا” به چاپ رسید، از زبان مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر، حمید رضا صرامی، در نشست “کنترل و مدیریت مصرف مواد مخدر، روان‌گردان‌ها و پیش‌سازهای آن” می‌خوانیم: «مدیریت مصرف در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه به شکل دیگر و با ادبیات دیگری مطرح شده بودند؛ اما ﺳﺆال این است که حاصل آنها چه بود؟ به طوریکه در برنامه پنجم توسعه ﻣﺗﺄسفانه دولت هیچ لایحه‌ای را در خصوص مبارزه با موادمخدر به مجلس ارائه نداد و این موضوع به طور کلی متوقف شد. به همین دلیل نمی‌توانیم در حال حاضر ارزش‌یابی صحیحی از وضعیت داشته باشیم.»
وی افزود: «همچنین اعتیاد در محیط‌های صنعتی نیز رشد فوق‌العاده‌ای نسبت به قبل داشته و سن اعتیاد نیز کاهش یافته است. در دهه اخیر پنج الگوی مصرف در کشور تجربه شده است. این در حالیست که دسترسی به مواد آسان شده، قیمت‌ها نوسان یافته و با تمامی این اتفاقات تصمیمات مناسبی برای حجم تهدید صورت نگرفته است.»
صرامی ادامه داد: «ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی معیوب، خود مولد مصرف مواد هستند؛ زیرا فرد در نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که پیوست‌های مناسبی ندارند، گرایش بیشتری به سمت اعتیاد خواهد داشت؛ در حال حاضر نیز در ایران با جمعیتی مواجه هستیم که طیف زیادی از آن فقیر و طیف کمی از آن توانمند و ثروتمند هستند که این اقلیت هر روزه رژه ثروت را در شهر برای آن اکثریت ایفا می‌کنند و تقابل بین این دو گروه در کنار عواملی چون عدم توانایی برای مشاغل مناسب برای جوانان، رفع بیکاری و… باعث افزایش بروز و شیوع موادمخدر در کشور شده‌اند.»
کودکان مناطق حاشیه‌نشین کلان‌شهر‌ها در دام اعتیاد
در ارتباط با کودکان معتاد ، کامیار علایی، پزشک، متخصص بین‌المللی بیماری ایدز و از بنیانگذاران کلینیک‌های مثلثی برای مشاوره و درمان ایدز و اعتیاد در ایران که هم اکنون مقیم نیویورک است، می‌گوید که بر اساس تحقیقات اخیر، هنگامی که کودکی در معرض سیگار، الکل یا مواد مخدر قرار می‌گیرد، برخی از ژنهای بدن او تغییر می‌یابد و همین موضوع باعث می‌شود که وی بعدها به مصرف مواد مخدر تمایل پیدا کند. وی همچنین می افزاید که اعتیاد نوعی بیماری مزمن است و فرد معتاد همچون یک فرد مبتلا به دیابت یا سرطان به توجه، پشتیبانی و مراقبت خانواده و اطرافیان و درمان نیاز دارد.
به گفته عباس دیلمی‌زاده رئیس شبکه کاهش تقاضای مواد مخدر-آسیا (ادنا) ، شواهد تجربی نشان می‌دهد که عمده‌ترین دلیل اعتیاد کودکان، اعتیاد یکی از والدین او یا هر دوی آنها است. وی می‌افزاید که اعتیاد بیشتر در میان کودکان و نوجوانان مناطق حاشیه‌نشین کلان‌شهر‌ها دیده می‌شود به خصوص هنگامیکه از آنها برای انجام کارهای سیاه بهره‌برداری می‌شود.
بیشتر بخوانید: وضعیت تکان‌دهنده کودکان کار در محلات حاشیه تهران؛ تجاوز و انواع آسیب‌‌های اجتماعی+عکس
